'
Motto: "I thu chhiarin a siam che"

Wednesday, February 19, 2020

Burma ram pioneer missionary

Adoniram Judson-a 
(1788-1850)

“The motto of every missionary, whether preacher, printer, or school-master ought to be ‘Devoted for Life’” (Adoniram Judson)

By: Joseph Saia (Australia) 


             Burma rama Chanchin Ṭha hriltu ropui leh sulsutu, pioneer missionary hmingthang Adoniram Judson-a hi America rama Congregational kohhran member niin North America aṭanga Burma rama Protestant missionary ni tûra an tirh hmasak ber a ni. Kum 25 mi a nihin a nupui Ann-i nên Burma ramah an lût chho va. Baptist Mission enkawlna hnuaiah kum 38 chhûng zet Pathian tân rinawm takin Burma ramah rawng an bâwl a. A ṭhianpa Luther Rice-a nêna an rawngbâwlna aṭangin America rama Baptist Association chuan missionary tam tak a tirh chhuah phah nghe nghe a ni. 

Kum 1812, February ni 5 khân Judson-a chuan Sunday sikul zirtîrtu, kum 21 mi Ann Hasseltine (Nancy-i) chu nupuiah a nei a. A tûkah Judson-a chu rawngbâwl tûra nemngheh (ordained) nghâl a ni. An inneih aṭanga a ni 13-na, February ni 19, kum 1812-ah Salem lawng chawlh hmun aṭangin India ram Culcutta khawpui panin an chhuak a. Kum 1812 June thla laihawl vêlah Adoniram Judson-a te nupa chu Culcutta an rawn lût chho ta a. Hetih hun lai hian ‘Serampore Trio’ an tih William Carey-a te, John Marshman-a leh William Ward-a ten India ram, Serampore hmunah rawngbâwlna ngelnghet tak an nei tawh a. British East India Company chuan ram dang mi, rawngbâwl tûra lo kalte chu nasa taka a khuahkhirh tlat avângin Adoniram Judson-a te nupa chu India ram aṭang chuan Burma ramah an lût chho ta a ni. 
Judson-a hi Burma rama Chanchin Ṭha pu lût hmasa ber ni kher lo mah se, Burma rama missionary awm rei ber a ni a. Kâwl (Burmese) ṭawng un tak tak hmanga Bible a lehlin avâng leh Burma rama Baptist kohhran 100 chuang a din avângin Burma rama missionary hmasa bera chhiar a ni. Judson-a hian Burma ramah kum 38 chhûng rawng a bâwl a, chumi chhûng chuan America ramah vawi khat chiah a haw a. “Burma rama kohhran ka din hma chuan Burma ram hi ka chhuahsan dâwn lo,” a lo tih ang ngeiin kum 1850-a a thih khân Burma ramah Baptist kohhran 100 a ding tawh a, missionary 163-ten rawng an bâwl a, kohhran member 8,000 chuang an awm tawh a ni. Kum 2020-a Myanmar Baptist Convention-in a chhût dân chuan Burma ramah Baptist kohhran 5,319 a awm tawh a, member 1,710,441 an awm bawk a ni. 

A thih hnuah hian a dam laia a din Baptist kohhran chu nasa takin a ṭhang chho va. America leh India ram dawtah chuan Burma ram hi Baptist kohhran member tamna ber ram a ni ta a ni. Kum 1865 khân Burma Baptist Missionary Convention din fel a ni a. Tichuan, kum 1927 khân Pathin thu zirna rûn (Baptist Seminar) Willis and Orlinda Pierce Divinity School tih chu Rangoon khawpuiah an din leh a. He Baptist Seminar hi Burma rama Pathian thu zirna an din hmasak ber niin tûnah chuan Myanmar Institute of Theology tia a hming thlâk a ni tawh a. Internation level-a zirna kalpui a nih avângin ram chhûng leh ram pâwn aṭanga zirlaiten an bawh nasa hle a ni. 

Sâp missionary-te khân Burma ramah kum 183 (1813-1966) zet rawng an bâwl a. Mahse, kum 1966 khân General Ne Win-a kaihhruai sipai sawrkâr chuan Burma ram chhûnga mi ngo awmte leh Sâp missionary zawng zawng a hnawt chhuak vek a. Hetianga an hnawt chhuah hnu hian kohhran enkawl hna pawh a ram mi Kristiante kutah a innghat chho ta a. Vawiin thlengin kohhran enkawl hna chu a ram mite kutah a awm pumhlum ta a ni. 

Judson-a thih hnu kum 100-naah chuan Burma ramah Kristian mi 210,000 lai an awm tawh a, tûnah phei chuan Burma ram pum puiah Kristiante chu zaa pariat (8%) vêl an tling tawh hial a ni. Tlâng mite zîngah pawh Baptist kohhran member tam tak an awm a, Burma rama Baptist kohhran member tam ber chu Zomi, Karen leh Kachin hnamte an ni. 
 
 
Mandalay khawpuia Judson Memorial Baptish Church (1913)

Judson-a khân Kâwl ṭawnga Bible lehlin chu mut mawh hnâr mawh berah a neih a. Bible bâkah Burmese-English ṭawng zirna lehkhabu te pawh a buatsaih a. Amaherawhchu, a zawh fel hmaa a thihsan tâk avângin a hnuah a ṭhianpa E.A. Steven-a’n a rawn chhunzawm leh a. Judson-a hnuah hian Protestant missionary-ten ṭawng lehlin lamah ṭhahnemngai takin hma an rawn la chho va, chûng an hma lâknate chuan Asia ramah Chanchin Ṭha a tidarh nasa lehzual a ni. 

Judson-a leh a nupui Ann-i ten kum 1813-a Burma rama Chanchin Ṭha an rawn thlen nî denchhenin Burma rama Baptist kohhrante chuan kum tin July thla apiangin ‘Judson Day’ an hmang ṭhîn a. Hemi nî hian Judson-a te nupa chanchin leh Burma rama an rawngbâwl dânte sawi chhuah ṭhîn a ni a, mission hawi zâwnga thuchah ropui tak tak sawi ṭhîn a ni bawk. Judson-a hriat reng nân leh amah chawimawi nân tûna Yangon University Campus-ah khuan ‘Judson Church’ ropui tak din a ni a. Kum 1920 khân Judson Church chu Rangoon College nên suihfinin ‘Judson College’ tia a hming thlâk a ni a, tûnah chuan ‘Yangon University’ tia koh a lo ni ta a ni. 

Judson-a rawngbâwlna hian mi tam tak nun a hneh a. Ram thim rawngbâwlna lamah pawh mi tam tak an inpe chur chur a. Vawiin thlengin a rawngbâwlna leh sûlhnute chuan rah tam tak a la chhuah reng a, Burma rama ram thim rawngbâwlna pawh chhunzawm zêl a la ni. Burma rama rawng a bâwl chhûng hian Kâwl Bible bâkah missionary leh evangelist-te hman atân Burmese-English Dictionary, English-Burmese Dictionary leh Pali Dictionary te a buatsaih a (Pali ṭawng hi Sanskrit ṭawng Buddhist sakhaw lehkhabu thianghlim ziahna ṭawng a ni). A hla phuah zînga Our Father God, Who Art in Heaven (1825), Come, Holy Spirit, Dove Divine (1832)-te leh sermon lehkhabu chi hrang hrang a ziahte chu a hnu zêla missionary lo kalten an ṭangkaipui hle a ni. 

Print this post

No comments:

Post a Comment

I ngaih dân han thawh ve rawh le....