'
Motto: "I thu chhiarin a siam che"

Sunday, August 23, 2015

Hringnun Khawvel

By: Kawl Ngheta 

“Dik taka hringnun khawvel i hman chuan i mawi a, i mawi chuan miin an ngaina che a; miin an ngainat che chuan i hlim thin.” Rev. Charles Darwin

Hringnun khawvel hi i lo chikin i lo chhut ve ngai em? Mahni nihna inhhre chiang duh der lo. Mahni tana hlawkna tur a nih dawn phat chuan thenawmte neih chu tlem lo kiam deuh hrat pawh ni se pawi tihna nei lo. Mi dang aiin mahni indah sanna rilru pu, Ropui leh hmingthan duh tak hi kan ni a, Duhzuala chuan a hla “Hraite” tihah chuan, “ I rawn pian chhuahna tur hi hre chiang la chuan, Kir i duh leh hial ang,” a lo ti thlawt mai. 

Hringnun khawvel hi chu hriat thiam a har em a ni. Kan thu hriltuten pulpit tlang atangin “Sawma pakhat hi pek a tha,” tia an aute pawh hian a pek lam chu an ui ve tlat nia. Kan Bible-a “Lawmte lawmpui u la, tapte tahpui rawh u,” tih changte hi kan hriat bel teh reng nen, tapte hi chu kan tahpui thei a, lawmte lawmpui erawh hi chu kan la tlin lo a nih hi! Mi tinte hi kan khawvel a zim sawt hlawm em em a. T.V chanchin thar (Redio) nitin chanchinbu chhuak a tam tawh mai; tun leh tuna thu thleng Internet atangin kan hre zung zung thei tawh a. Kan khum zawl atangin USA, Japan, India, Kan duhna hmun hmun kan be zeuh zeuh thei tawh a. Hringnun khawvel hi mit khapkar lovah a va’n thang chak tak em, hriat phak rual loh a ni. 

Tunlai hian Tahan khawpui-ah Buhfai pi-ah Ks.700-in an lei a, pi-ah 700 vekin an zuar thei nia. An sun i ring em? Ring miah suh, an sung lo, an hlep a nia, an hlep. Vawksa zawrhna, Bwngsa zawrhna, Ar zawrhna thlengin buk dik vek kan hmang an ti nain, mahse an kut a dik leh tlat pek lo. I awih loh leh in-ah han buk nawn leh ngat teh, Tikal 70 a tlin chuan a lawmawm hle ang. 

Khaulzin mi i ni em? I ni emaw, ni lo emaw hei hi ka’n hrilh lawk ang che. Mandalay leh Yangon inkar te, Tahan leh Haimual inkarah te, Aizawl leh Silchar inkarah te hian hei chu, ‘nula a la ni ngei ang’ kan tihte hian fa pahnih pathumte an lo nei tawh thin a. ‘Tlangval ka nia,’ ti-a rak rakte pawh hi an in han hriatchian meuh chuan chhangchhepa zu ni leh tlat thin a. Hringnun Khawvel hi zawng lemchanna ang deuh hi a ni ve deuh reuh va, hriat thiam har tak a ni. 

Hringnun khawvela kan awm chhung hi chuan hna hi a tam thei ang berin kan thawk tur a ni a. Hna kan thawh tlem lutuk hi chuan kan nun hi a beidawngin khawvela cheng rengte hi kan paih thin lo va, vuina tur hlir kan zawng thin. Hna thawk tam ram leh hnam apiang mit hmuh theihin an thang chak a, hna thawk tlem ram leh hnam apiang mithmuh theihin kan tlahniam ve thung a nih hi! India hnampa Pu Gandhi-an, “Hnathawktute tel lovin ram leh nam a ding chhuak ngai lo vang,” a tih hi chatuan thleng pawha thu dik a nih hmel. 

Tunlai hian kan thalaite zingah ram danga lehkha zir te, ram danga hnathawka kalte leh sumdawngte pawh sawi tur kan kat ve ta zut mai. Hmasawnna ropui tak chu a ni phawt a. Sum hi khawvel hring fate hian kan phak ang tawk theuhin kan zawng nasa a. A hlawhtling kan awm laiin a hlawhchham pawh kan awm bawk. 

Sumin China Belengket man to tak takte lei thei mahse mut tuina a lei tel thei si lo a. Sumin sa tuihnai tha tha lei thei mahse chaw ei tuina a lei thei si lo. Sumin damdawi tha thate a lei thei a, hriselna a lei thei lo bawk. Sumin Building hraw pui pui leh Car man tam tak takte a lei thei a, chatuan nunna a lei thei si lo. Chuti a nih si chuan sum hi kan innghahna ber a va ni mai awm lo em, a ni lo reng a ni. ‘a neih a duh tawk a, a thi ta,’ ti-a sawi tur hi tumah kan la awm lo. 

He khawvel hi zawng mahni nihna aia sang zawk buaipuiin leh mahni neih aia tam buaipui reng rengin hun kan hmang zo hlawm dawn chu a nih hi! TV. Redio-te, chanchinbu hrang hrang han thlir khual ila, Myanmar khawpui Yangon-ah 17.4.10 khan Bom a puak a, chawplehchilhin mi sawm an thi tih te, India ramah kum tling lova nawhchizuar an pung nasa em em a, heng mi tam zawkte hi chu chhungkaw harsat vang hrim hrimte an ni a, a then hi chu nu leh pa ten an nawr luih a ni ve thung. Tipura-ah pa pakhatin a fanu kum 3 mi lek riltamin a dawm hlum tih te, he pa hian a fanu hi engmah pek tur a nei si lo va, tui a tulh leh ringawt thin. A tawpah riltamin a dawmhlum ta riai riai a, tihte han chhiar thlen meuh chuan hmulthi hi a ding sung sung thei nia. 

Aw le, hringnun khawvel hi eng ang takin nge kan lo hman thin a. Ram leh hnam kohhran leh khawtlang tilungngai zawngtein em ni? Nge chhungkua tibuai zawngin, chu tianga hringnun kan lo hmang thin a nih pawhin, kan tan khua a la tlai lo ve harh a hun ta. Tichuan kan zonun ze mawi chhawmnung zelin leh kan pi pute thurochhiah kha hre rengin Hringnun khawvel i hmang ang u. Mahni tan chauhva hmang lovin, Ram leh hnam tan, kohhran leh khawtlang tan inhmangin inhlan ang u, tih hi kei zawng ka kumkhaw hla tur leh thuvawn tur chu a lo ni e. 

Ref: Zo Kawtchhuah 2010
Print this post

No comments:

Post a Comment

I ngaih dân han thawh ve rawh le....