'
Motto: "I thu chhiarin a siam che"

Tuesday, May 26, 2009

US leh Technology Hmasawn Zel Dan

Kan chenna khawvel hmasawn zel dan kan thlirin thil pawimawh tak pahnih inkawp tlat a awm a, chungte chu khawvelin infawmmeisawn tha zawk leh zau zawka a mamawhna leh chu a mamawh tiphuisui tura teknawlawziin hma a sawnchhoh zel dante an ni.

Khawvel mihringten kan mamawh em em chu kawmiunikeisawn tha a ni a, chu kan mamawh em em chu Super Power America chuan hma min hruaiin hlawhtlinna kawng min hawnsak ta a, chu a hlawhtlinna chu khawia innghat nge kan tih chuan kum 230 kal taa zalenna an lo sualchhuahah khan a lo innghat daih a ni. Zalenna lo sualchhuaktute khan US Danpui I-na (First Amendment) ah, " America khua leh tui nihna nei hmeichhia emaw mipa emaw reng reng chuan a ngaihdan leh hmuhdante zalen taka sawichhuahthiehna (right) a nei a, chu a ngaihdan leh hmuhdan chu pawlitik lamah pawh zalen taka hmanchhuahpuitheihna (right) a nei bawk a ni,"tiin an lo ziak.

America chuan mipui a ring a, mimal tinte zalenna khawvela lentir a, mahni rilru leh ngaihtuahna hmanga ekawnawmik din leh sawsial lama an hamthatna tur inhaihawntir chu a pawlisi ropui ber a ni. America mipuitena hmuhdan leh ngaihdan tlanglawn tak an neih chu,"Sawrkar chu a awp mipuite hnuaiah a awm tur a ni," tih hi a ni.Chu ngaihdan tlanglawn tak chu vawiin ni thlenga America tihmasawntu leh khawvela darhzau chak ber pawlitikal aidia a ni.

America in satellites a neih hma daih atang khan President Thomas Jefferson-a chuan, "Kan ram inawpna chu mipuite duhdana innghat a nih a vangin chu chu kan vawn zel atana thil pawimawh ber leh tul ber a ni. Chanchinbu awm lova inawpna nge tha zawk a, inawpna awm lova chanchinbu chauh tha zawk tih hi thlang dawn ila chuan a hnuhnung zawk hi ihe lovin ka thlang nghal chawt ang," a ti. Hetianga infawmmeisawn leh kawmiunikeisawn lama zalenna a awm chhung chuan America hian hma a sawnchho zel ang a, dimawkrisi an kalpui dan pawh hi ramtinah a darhzau zel ang tih a rinawm a ni.

Thomas Jefferson-a khan hetianga infawmmeisawn leh kawmiunikeisawn pawimawhzia a lo hmuh chiang em avangin 1948-a Universal Declaration of Human Right Article 19-na ah pawh, " Mitinin mahni hmuhdan leh ngaihdan zalen taka sawitheihna (right) an nei a, chu (right) chu tuma tihbuaitheih leh khapbehtheih a ni lo. Infawmmeisawn leh aidia an hmuh leh dawn reng reng chu nghet taka vawntheihna dan an nei mai ni lovin midia hmangin an thehdarh thei a, an tan ram ri a awm tur a ni lo,"tiin a lo ziak bawk. Chu zalenna chu humhalh that a tulzia sawiin, kum 1977-a America in zalenna a puan tum khan John Adam-an,"Thang leh tharte u, in zalenna humhalh tlat tur hian engangin nge man kan lo pek tih in hriatchian a, in zalenna hi tha taka in hmanthiam ka beisei. In hmangthiam lo a nih erawh chuan ka thawhrah zatve chuah avang pawh hian vanram ka thlen hunah ka la inchhir dawn a ni," tiin a lo ziak hial a ni.

Abraham Lincoln-an saltang chhuah dar a vuak tum khan mi tam tak chu lawm avangin mittui nen an tap a, London-a hnathawkho phei chuan lawmthu sawina lehkha tam tak an thawn nghe nghe a ni. Chung lehkhate a chhanletnaah chuan,"America khua leh tuite hamthatna leh thiltihtheihna chu ropui tak a ni a, mawphurhna inang theuhva la turin vawiinah hian hnehna an puang a ni. He sawrkar chuanga an din zalenna hi engang fa kova nghet nge a ni a, engang chen nge an vawnnun zel theih dawn tih anmahnia fiahna leh chhinna lian tak a ni,"tiin a lo ziak bawk.

America chu khawvela super power a nih ang bawkin hamthatna pawh a nei lian hle a, mahse chu a hamthatna chu a khua leh tuite tan chuahva hman tum lovin ramtinten hmasawnna kawng an zawh a, beiseina sang zawk nena hna an thawh a, hma an lak zel theihna atana hman a tum tlat a ni.

Teknawlawzi lama hmasawnna chuan telifawn, radio leh telivisawn te chuah ni lovin kawmpiutar, microchips, satellites leh fibar optic lam thleng a rawn hringchhuak a, tunah pawh khawvelin telifawn maktaduai 500 chuang a nei tawh a, America mipuite chauh pawhin nikhat chhungin telifawn inbiakna maktaduai 400 vel an hmang tawh a ni. Tunah hian ram 150 chuangin kawmiunikeisawn satellite an hmang thei tawh a, heng zinga a tam zawk chu America atanga semchhuah leh pekchhuah a ni.

America in khawvel hma a hruai zel dawn a nih chuan a zalenna a humhalh that deuh deuh va, private enterprise system hmanga teknawlawzi lama a hmasawnna hi duh tawk mai lovin tun aia zau zawk leh nasa zawka tan a lak a tul a, investment pawh tun aia tam zawka a neih a tul dawn a ni. Chuvangchuan America hian a Article 19-na The Universal Declaration of Human Right hre renga teknawlawzi lama a hmasawnnate hlanin khawvel hi hruai tum se, khawvela a hmingthatna leh zahawmna pawh mitinte thinlungah a nung reng ang a, faktlak a nihna pawh tun aiin a lo parvulmawi ngeiin a rinawm a ni.

Print this post

No comments:

Post a Comment

I ngaih dân han thawh ve rawh le....