'
Motto: "I thu chhiarin a siam che"

Sunday, June 30, 2013

William Carey (1761-1834)

By: Josephsaia 
Thuhmahruai:

Modern Missionary Enterprise sualchhuaktute zinga an puipa ber chu India rama Missionary ropui tak William Carey-a a ni. A hun hma hian mission rawngbawlna mi tam takin lo bei tawh thin mah se Carey-a hmasialna hian nakin hnu zel atan mission rawngbawlna zau zawk a vawrhchhuah tlat avangin chhinchhiah a hlawh bik a, Baptist Missionary Society dintute zingah chuan, “Father of Modern Mission” tia hriat lar a ni. Indian tawng chi hrang hrang 40 hmangin Baibul a letling a, a hun laia missionary zawng zawngte zingah sulhnu ngah ber a tling a ni.
 
Pian leh murna:

August 17, 1761 khan Paulerspury, Northamtonshire, England-ah a piang a. Naupang kum ruk mi a nihin a pa zirtir thawhna sikulah lehkha a zir ve a, naupang rilru chak tak a nih avangin hnim hming te, thingkung hming te, pangpar leh thlai hming te chu a hre bel em em a. Amaherawhchu a hriselna a that tawk loh avangin a nu leh paten pheikhawk thuia ei zawng turin Piddington khuaa an thian Clarke Nicholas-a hnenah an dah ta daih a. Tleirawl kum 16 mi a lo ni ve ta a, pheikhawk thui a zir lai chuan thian tha tak John Warr-a a char hlauh mai a. Pheikhawkthui a zir kum 2-na ah a thian Warr-a nen chuan tawngtaina hmun an kal a, chutah Warr-a chuan piantharna a chang ta hlauh mai a. A thian Carey-a pawh Pathian hriatna lama tuihal tak a nih avangin February 10, 1779 khan Pathian hnenah a inhlan ve ta a, Congregational kohhranah a lawi nghal bawk a ni. Baptisma a chan tak chu a nupui neih hnu kum hnih October 5, 1783 khan a ni.


Rawngbawl tura a nun tidanglamtute:

Kum 1779 khan pheikhawk thuina dawr neitu Nicholas-an a thihsan avangin Hackleton khuaa Thomas Old-a hnenah a thawk ta a, kum 19 anihin kum 25 mi Dorothy Plackett-i nen Heckleton-ah an innei ta a. Thlarau lama tuihal tak a nih avangin Heckleton atanga mel 5 laia hla Olney khuaah tawngtai turin a kal thin a, August 10, 1786 khan rawngbawlna lam tui em em Particular Baptist pawlte a va zawm ve ta a. He pawlah hian thiantha tak tak a va char a, chu zingah chuan John Ryland-a te, John Sutcliff-a te leh Andrew Fuller-a te chu a kawmngaih zual bik a, heng mite hi a hnu zelah pawh a thian kawmngaih berte an ni. He pawl hi baptism a chan hnu pawhin nghet takin a vuan zel a ni.

Rawngbawlna lamah nasa takin a tlan a, a farnute pahnih pawh a rawngbawlnaah an piangthar nghe nghe. Tichuan, kum 1785 khan Moulton khua upate chuan sikul zirtir hna thawk turin an sawm a, kumkhat a thawh hnuin Baptist kohhranin pastor thawk turin an sawm leh a, kum 1786 August thlaah pastor puitlinga nemnghet a ni ta. A rawngbawlna a hlawhtling zel theih nan kum hnih hnuah Leicester khuaa Harvey Lane kohhranah pastor ni turin a insawn leh ta a. A thawh hlim chuan kohhran a buai phah hial a, nimahsela kohhran siamthat hna chu nasa takin a thawk a, chutah zet chuan Biak In zauhbelh hial tulin a rawngbawlna Pathianin mal a sawm a.
Pastor hna a thawh chhung hian pheikhawk a thui reng tho a. Chuti chung chuan amahin lehkha a zir reng bawk. Kum 21 lek anihin Latin, Greek, Hebrai, Dutch, French leh Italian-te chu a chhiar thei vek tawh  a. Lehkhabu ngaina mi tak a nih avangin a pheikhawk siamna hmunah pawh lehkhabu a inchhawp reng a, a pheikhawk siamna hmun chu a thianten, “Carey’s College” tiin an ko hial a ni. Carey hian Moulton a awm lai atangin Jonathan Edwards-an Rev. David Brainerd-a chanchin a ziah te, kum 1604 bawr vela John Eliot-an New England-a Puritan Missionary chanchin a ziah te, Tirhkoh Paula rawngbawlna te leh English pasal, lawng Captain lar tak James Cook-a chanchin ziahnaa khawvel a fan thute chu chhiar nuam a ti em em thin a, James Cook anga khawvel pumpui fanchhuah a, Pathian hre lo te hnena Chanchin Tha hril chu a rilrua lian ber a ni. Pheikhawk a thuina hmunah chuan savun hmangin khawvel lem (Globe) a siam a, chutah chuan khawvel ram hrang hrang lem te, mihring cheng zat te, sakhua awm zat te leh Krista ring lo tamzia te a tarlang a, chung mite tan chuan nitin zantin a tawngtai thin a ni.
 
Baptist Missionary Society din a ni:

Kum 1781 khan a thian Andrew Fuller-a chuan, “Mitin pawmthlak Chanchin Tha,”  (The Gospel Worthy of All Acceptation) tih pamphlet-in a chhuah a, chu thu chu Baptist kohhran member zinga hyper-Calvinist hoten pawm har an ti a, inhnialna nasa tak a chhuak nghe nghe a ni. Kum 1786 khan Mission chungchang ngaihtuahin meeting an nei a, chumi tum chuan Carey-a thianpa John Ryland-a pa Dr. J.R. Ryland-a chu chairman a ni a. Carey-a chuan an Chairman Dr. Ryland-a hnenah, “Pu Chairman, Mathaia bung 28:28 hi vawina kohhrante tan hian tangkaina a la nei em?” tiin a zawt a, Chairman Dr. Ryland-a chuan, “Tlangval, thu rawh, rilru phurna nasa tak i nei tih ka hria. Mahse Pathianin ring lo mite amah ringtua siam a duh chuan nang leh keia puihna tel lovin a ti mai ang,” tiin Carey-a chu a chhang a. (Dr. Ryland-a hi Carey-a baptistu a ni.) Nimahsela Carey-a chuan rawngbawl tulzia chu a tlangau pui sauh sauh a, kum 1792 khan An Enquiry into the Obligations of Christians to use Means for the Conversion of the Heathens tih lehkhabu ropui tak a chhuah (publish) a. Chu a lehkhabuah chuan Globe-a a tar Krista la hre lo ram chanchin te, kohhran hmasate atanga John Wesley hun thlenga mission rawngbawlna chanchin te leh rawngbawlna kawnga kohhran hmalakna dik lo tam tak a tarlang bawk a. A lehkhabu chhiartu zingah amah thlawptu tam tak an awm a. Tichuan October 2, 1792 khan Carey, Andrew Fuller, John Ryland leh John Sutcliff-a te chuan Ramthim Rawngbawl Pawl tiin Particular Baptist Society for the Propagation of the Gospel among the Heathens  an din a, a hnu rei lo te ah Baptist Missionary Society tia koh a ni. Hun rei lo te chhungin thawhlawm tam tak an dawng a, member pawh an pungchhak hle a ni. Kum 2000 khan BMS World Mission tia a hming thlak a ni.

India rama rawngbawl turin a inpe:

Ram danga Chanchin Tha hril tur mi rinawm an mamawh angin an thawhna hmun tur hriat an mamawh bawk a. Tahchuan India-ah hmun a awm thu an hria a, rawngbawla chhuak turin William Carey-a chu a inpe ta a ni. Mi rethei pheikhawk thui nupui fanaute nena ram thima kal tura Carey-a a inpe chu thil mak a tling. Mahse, “Pathian hnen atangin thil ropui tak beisei la, Pathian tan thil ropui tak tih tum rawh” (Expect great things from God; attempt great things for God) tih thupui hmangin a tlangau zel a, kum 1792 May 30 zan khan he thupui hmang hian Nottingham khawpuiah a sawi leh a, mipui rilru a hneh hle avangin Baptist Missionary Society chuan kawng a dappui ta a. Carey-a chuan Isaia 54:2-3-a Pathian thuthiam ropui tak chu a chang vawn tlat a, engmah a hlau lo. He thu ropui tak hi kumkhuain a vawng reng a, a thusawi ropui ber zinga chhiar a ni hial a ni. Rawngbawl tura koh a nihzia leh Pathian hnen atang thil ropui tak beisei a, Pathian tan thil ropui tak ti tur a nihziate chu kum 1792 khan a lehkhabu “An Enquiry” ah zau takin a ziak a, khawvel lehkha ropui ber a tling hial a ni.

Carey-a nupui chuan a fa lina a pai mek a, thil ni thei tura a ngaih loh avangin a nupui chuan a rem ti lo. A nupui fanaute kalsan a tul ta! A pa in a han hriat chuan, “Ka fapa Carey-a chu a a ta a ni maw,” a ti hial. Chu a chhapah, “India-ah missionary reng reng luh theih a ni lo,” tiin British East India Company chuan thu a chhuah a. Kal theihna license hmuh tumin Carey-a a buai nasa mai. A hmuh theih ngang loh hnuah a ruka kal a tum a. Mahse, a chuan tur lawngpui chu thlaruk meuh a chawl a. An chhuah theih dawn ve leh Carey-a leh amah hruaitu tur Dr.Thomas-a te nupa chu phalna nei an nih loh avangin lawng Captain chuan kal a phal leh ta lo va. Pathian remruat zawk a ni ang. Chutianga an buai mek lai chuan a nupui Dorothy-i pawhin nau a lo hring fel tawh a, a nau Kiity-in a zui dawn avang leh thianthaten an fuih nasat em avangin kal a rem ti ve ta a. Tichuan Denmark lawngpui Kron Princess Maria chu chuangin a nupui, a fate pathum, Kitty-i leh Dr. Thomas te nen India an pan ta a. Kum 32 mi lek ni mah se Pathian hnen atanga thil ropui tak a beisei tlat avangin leh Pathian tan thil ropui tak tih a tum tlat avangin kum 1793, November ni 11chuan Culcutta an thleng a, British East India Company Officer-te hmuh hmain an bi bo ta a ni.

India ramah buaina a hmachhawn nghal:

Culcutta an thlen atangin harsatna hmachhawn tur tam tak an ngei nghal a. A rin ber Dr. Thomas-a lah sum kawl thiam lo zet mai a nih avangin Carey-a chuan a neih thilte hralhin a nupui fanaute a chawm a. Leiba nen an khawsak nghal avangin a pheikhawk thui hna bawk chu a thawk leh a. Rei lo te ah chuan Calcutta atanga mel zaa hla Sundrabans phaizawla mi huan ruakah in chhe te luahin a insawn ta a, mahse a thian Dr. Thomas-an hna a lo zawn sak avangin mel za thuma hla Midnapore panin an chhuak leh ta zawk a. Carey-a chuan rawng siamna (indigo) factory-ah manager hna a thawk ta a, a hlimin a lawm hle  a ni. He hna hi kum 6 meuh a thawk a, hetianga hnathawh chung hian Bengali tawnga ziah Thuthlung Thar bu a letling zel a, rawngbawl dan tur te, sum remchem dan tur te leh nitina khawsak awm dan tur lehkhabute pawh Bengali tawngin a ziak nual hman a. A tan kawl a eng dawn emaw a tih mek laiin vanduaia siamah a fapa Peter-a, kum 5 mi lek chu October 11, 1796 khan santen natnain a boral a. Peter-a thihna avangin a nupui Dorothy pawh a rilru a chiang thei ta reng reng lova.

Harsatna chu ziaawm a hnekin a zual sauh sauh a. Hetianga harsatna leh manganna ten a tuam vel lai hian thlemna nasa tawk a tawk bawk a, heng a harsatna zawng zawng hi kum 1795 February thlaa a chhinchhiahna lehkhabuah, “Heng harsatna leh manganna te hi kan tan chuan thihna hlim kawr an ni a, ka thinlung leihbaw duh mah ila, ka kiangah thiantha reng an awm si lo. Mahse engkima min chhandam theitu leh mi khawngaih theih tak Lalpa chu ka hnenah a awm si a…” tiin a ziak hial a ni. “I puan in hmun chu zauh rawh, I awmnate puan in chung chu kai pharh rawh se; ren suh: I hruite chu tisei la, I kaih marna khente chu tinghet rawh. Ding lam leh vei lamah I darh zau dawn si a; tichuan I chi thlahte chuan hnam tin an rochung ang a, khawpui tiau hnuahte chuan mi an awmtir leh ang.” tih Isaia hnena Pathian thu lo thleng chu Carey-a paw’n a theihnghilh ngai hauh lova, a sakawr chuangin hmun tinah Pathian thu a sawi a, a thusawi ngaithla fo te zingah pawh piangthar an awm reng reng lo. Mahse beiseina sang tak a neih thlat avangin nasa zawka rawngbawl chu a tum lian ber a ni.

Serampore chu an headquarter a lo ni ta:

Kum engemaw zat rawng a bawl hnu chuan Bengali tawng pawh mahni tawng ang maiin a thiam a. A kuthnuaia hnathawkte tan sikul a din a, lehkha chhutna khawl a lei a, chu chuan zirlai bu a siam ta a. Bengali-ho hnenah leh Sap lo awm sa te hnenah Pathian thu a sawi thin a, Bengali-ho chu lehkha ziah leh chhiarte a zirtir bawk thin.  Chutianga amah chuahva a buai vel nak nak lai chuan amah tanpui turin John Fountain-a chu Baptist Missionary Society chuan a rawn tir hlauh mai a, chumi hnu chuan khawlha chhu thiam tak William Ward-a leh sikul zirtirtu Joshua Marshman-a te an rawn thleng bawk a, a rilru hah pawh a dam phah hle.

England atangin missionary an rawn kal zel dawn tih a hriatin a hlim ru hle a. A beisei ang ngeiin missionary tharte chu an rawn thleng zel a, mahse British East India Company officer-ten missionary an dodal tlat avangin missioanary rawn thleng tharte chuan Carey-a awmna hmun pan lovin Danish colony-a Serampore-ah an inbengbel ta zawk a. (Hei hi Danish East India Company tia kan hriat thin kha a ni.) Carey-a chuan a awmna Midnapore lama hruai turin a thian John Fountain-a chu a tir a, mahse John Fountain-a chu British East India Company phalna lova lut a nih avangin police-ten man tumin an bei a. Carey-a tih ngaihna hre lo chuan a neih zawng zawng phur chhuakin January 10, 1800 khan Serampore lam chu a pan ve ta rawi mai. Marshman-a te nen Serampore-a an inhmu chu an hlim na ngang mai. Serampore chu headquarter thar atan siamin Carey-a, William-a leh Ward-a leh Joshua Marshman-te chuan rawngbawlna zau zawk an nei thei a, anni pathum hi Serampore Trio tia hriat an ni. Huan zau tak an lei a, chutah chuan chhungkaw paruk chen theihna in lian pui an sa a, an awmho ta a. Lehkha chhutna building te, sikul in te, mipa leh hmeichhe awmna tur building lian tak tak te an sa bawk a. Khawvel hmun hrang hrang atanga India-a rawn pem ten an sikul an thlawp nasat avangin sum leh pai an intodelh ta hle a. Sum an hmuhte chu mahnia nei hrang theuh lovin an intawm vek a, an mahmawh lei nan leh mission sum atan an hmang thin.

Baibul lehlin hna tluang takin a kal zel:

Carey-a hian pastor hna a thawh lai atangin Latin, Greek, Hebrai, Dutch, French leh Italian-te nasa takin a lo zirthiam tawh a, kum 1800 a lo her chhuah meuh chuan Bengali, Sanskrit leh Marathi tawnga Baibul lehlin hna ngawrh takin an bei a, February 7, 1801 khan Bengali Thuthlung thar chu khawlin an chhu zo thei a, an hlimin an lawm tlang hle. Kum 1808 khan Sanskrit Thuthlung Thar pawh zawh fel a ni leh ta a, kum 1811-ah Marathi Thuthlung Thar an zo fel thei bawk a, 1915-ah Pubjabi Thuthlung Thar pawh zawh fel a lo ni ta. Baibul lehlin hna chu chhunzawm zel a ni a, kum 1818-ah Sanskrit Thuthlung Hlui an zo fel leh ta a, kum 1920 khan Marathi Thuthlung Hlui pawh zawh fel a lo ni leh ta a.  Kum 1825 khan Bengali Dictionary pawh a hma aia changtlung zawka buatsaih fel a lo ni leh ta a ni. Chutianga an lawm em em lai chuan vanduaithlak takin an thian Fountain-a chu santen natna in a thi tha thut mai a, chu chuan an rawngbawlna pawh a tikhaihlak nasa hle a ni.
   
Beidawnna leh lawmna thar:

An rawngbawlna kal tlanga ringtu thar an nei thei tlat lo chu an tan beidawnthlak tak a tling. Kum 1796 khan a rawngbawlna atanga piangthar hmasa ber Portuguese mi chuan baptisma a lo chang tawh a, mahse India khua leh tuite atanga ringtu an awm thei lo tlat chu an tan a beidawnthlak hle a. Beidawng lo turin pakhat leh pakhat an infuih deuh reng a, December 22, 1800 chuan Pathian thiltihtheihna mak tak a lo thleng a, Hindu sakhua atanga Krishna Pal-a leh Gokul-a te thian dunin Krista an rin thu an puang a, an hlim hle a ni. December 28-ah Carey-a fapa upa ber Felix-a leh Krishna Pal-a ten baptisma an chang a. Chu mi hnu rei vak lovah Pal-a nupui leh a thian pahnih ten baptisma an chang nghal bawk a.

Zalen takin rawng an bawl thei ta:

Carey-a leh a thiante rawngbawlna chuan mite hriat a hlawh chho zel a, Danish sawrkar leh Governor-General of India-a hnathawk mek Richard Wellesley-a te pawhin an fakin an chawimawi nasa hle a. A hnuah Governor-General of India chuan Fort William College a din a, chu colleage-a professor hna thawk tur chuan Carey-an sawmna a dawng hlauh mai a, chu college-ah chuan Bengali, Sankrit, leh Marathi tawng zirtirtu a ni ta. Zirtir hna a thawk chhung hian rawngbawlna a chhunzawm reng a, Carey-a hian a rawngbawlna a theihnghilh ngai reng reng lo. Chanchin Tha a hril zel a, Isua ringtute chu a ni telin an pung ve zel. Setana pawh a ngawi mai bik lo! Syam Das chu baptisma a chan atanga thla kuaah an that a, Pitambar Mitra-i leh Kyart-i te chu an pa in tur-in a hrai a, an a ta der mai. Mi dangte pawhin tihduhdahna chi hrang hrang an tuar nasa a, nimahsela ringtute chu an pung zel thung. A thiante lungrualpuinain mission rawngbawlna zau tak a ruahman a, ram chhung leh ram pawna mission hmun zauh belh zel chu a tum lian ber a ni. A hmalakna zinga kan hriat lar berte chu Burma rama mission hna thawk tura Adoniram Judson-a leh a fapa Felix-a a thawnte hi a ni.

Amaherawhchu an rawngbawlna chungchangah sawrkar lam atanga khapbehna an tawk leh thut mai a. He buaina hian India chauh ni lovin Great Britain thleng a nghawng a. Bristish Parliament-ah Carey-a te rawngbawlna chunghchang (case) rel a ni a, a tawpah chuan Bristish sawrkarin Carey-a te rawngbawl phalna a pe ta a, zalen takin rawng an bawl thei ta a ni.

Vanduaina rapthlak

Hetianga lawmna nasa tak an neih mek lai hian vanduaina rapthlak tak an chungah a lo thleng leh ta. Kum 1812, March 11 khan an rawngbawlna pawimawh ber lehkhachhutna buiding a kang a, an khawl pawimawh tak tak te leh kum engemaw zat hun senga Baibul a lo lehlin tawh te, Bangali Grammar leh Dictionary a ziahte chu a kang fai vek a. An vanduai thawh dante chu England-a kohhrante leh thianthate a hrilhhria a, ramthim vei tangrualte chuan sum tam tak an thawn a, tichuan lehkhabu chhutna kawlte chu thlaruk hnuah an din leh ta a. An mamawh aia tam Pathian malsawmna an dawng avangin an thiante hnenah sum thawn tawh lo turin an hrilh leh hial zawk a ni.

Kum 1812 khan Burma rama a tirh American Congregational missionary Adoniram Judson chuan baptisma chunghchang zirchiang turin leh Carey-a nena rawngbawlna kawng sawiho turin Burma atangin a rawn tlawh a, Carey-a zirtirna chu pawmin Baptist-ah a inlet ta hial a, American Baptist kohhrante hnenah Burma rama Judson-a rawngbawlna thlawp turin nghenna a thehluhsak bawk a. Chu a nghensakna chuan kum 1814 khan American Baptist Mission board, the General Missionary Convention of the Baptist Denomination in the United States of America for Foreign Missions tih a rawng hringchhuak ta a ni. He pawl hi American Baptist Mission (ABM) tia hriat lar a ni a, Triennial Convention tiin an ko bawk.

Serampore College

Kum 1818 ah Serampore College din a ni a, he hmunah hian hmun hrang hrang atanga Pathian thu zir tura lo kal an awm a, an tum ber chu rawngbawlna kawnga mi puitling inchherchhuah a ni. He Serampore-ah hian pawl bik a awm lova, hnam bik a awm lova, ram bik a awm lova, mitin tana buatsaih a ni. Kum 1872 khan Denmark lal chuan zirchhuahte tana degree hlan phalna a pe a, hetianga degree meuh inpe thei zirna sang hi Asia-ah a la awm meuh loh avangin Serampore hi Asia ram chhungah chuan degree pektheihna college hmasa ber a ni.

A mission hna thawh chu mimal thlarau nun tan chauh ni lovin, ram leh mipui tan a ni bawk. Kum 1829 khan Serampore rawngbawlna kal tlangin Indian-hovin thil chin tha lo tak tak an neih sakhaw hminga mahni innghaisak leh intih hlum te, inthawi nana naupang halhlum te, chi inthliarna te leh Sati an tih Hindu hmeichhiate an pasalte an phum ruala an nupuite meia an hal hlum thin te pawh December 4, 1829 khan tihtawp (dana khap) a lo ni ta a.

Mi vanduai a ni:

Ama mimal nunah harsatna leh beidawnna tam tak a tawk a, mi tam tak chuan Carey-a hi mi vanduaia leh mi khawngaihthlak tak a ni an ti hial. A nupui hmasa ber Dorothy Plackett Carey nen kum 26 zet an innei a, fapa pangha leh fanu pahnih an nei. An fate chu Ann, Felix, William Jr., Peter, Lucy, Jabez leh Jonathan-a te an ni. A nupui Dorothy chuan kum 1807, December 8 khan a thihsan a, hemi kum vek hian a nupui pahnihna Charlotte Rumohr Carey nen kum 1808 May thla khan an innei leh a, kum 13 an inneih hnuin May, 1821 khan kum 60 mi niin a thihsan a, June 15, 1818 khan a pa in a boral bawk a. A nupui pathumna Grace Hughes Carey nen kum 1823 khan an innei a, Carey-a thih hnu kumkhat 1835, July 27 khan kum 58 mi niin a thi bawk.
       
A Lalpa hnenah a chawl ta: 

Hetianga lungngai lusuna a hun a hman mek lai hian Burma rama missionary thawk a fapa boral thu chuan a rawn deng leh a, a tan chuan a beidawnthlakin Pathian hnen atanga thil ropui tak beisei chu thil harsa tak a tling ngei ang. Mahse Carey-a vanduaina hian a nunah huaisenna leh tumruhna, beiseina leh rinna tam tak a pe zawk a, Pathian tan thil ropui tak tih chu a tum lian ber a la ni fo a ni. Heng harsatna leh mangannate avang hian a taksa hriselna a tlahniamin thih ngam hialin dam lohna a chungah a rawn thleng a. A hun tawp lam a lo hnaih chuan a thian duhtak Ward-a leh Marshman-a te pawhin an boralsan a, a khua a harin a lung a leng a, Krista Chanchin Tha avangin engkim a tuar a, a neih zawng zawng leh a nupui fanaute a chan a, mahse Pathian tan thil ropui takte tih chu a damchhan ber a ni. A pian leh seilenna England ram hmu tawh lovin, India-ah kum 41 zet rawngbawlin a lei kum a chhiar zo va, June 9, 1934 khan kum 73 mi niin a Lalpa hnenah chatuan atan a chawl ta a, a ruang chu Serampore, India-ah zalh a ni. A thih dawnin missionary zinga a thian kawmngaih em em Dr. Duff-a chu a kova, “Dr. Duff, I rawngbawlnaah Dr. Carey chanchin I sawi thin tih ka lo hria a, mahse ka kalsan hnu che chuan Dr. Carey-a chanchin sawi tawh lovin Dr. Carey-a Pathian chanchin I lo sawi fo tawh dawn nia,” tiin a thian pa chu a chah nge nge a ni.
   
Carey-a hriatrengna leh sulhnute:

Carey-a rawngbawlna leh a hnathawh zawng zawng sawisen leh ziahsen a ni lova, a sulhnu leh kutchhuak zawng zawng pawh chhuisen a nih loh avangin a sulhnu leh a hnathawh ropui zualte chuah tarlang ila. Bengali Asiatic Society member zinga a phusa ber a  ni a, kum 1792-a Baptist Missionary Society din anih khan Charter member-te zinga a chal lang ber a ni bawk. December 4, 1820 khan Alipore, Kolkatta-ah Agricultural and Horticultural Society of India a din a. Kum 1821-a Serampore College din a nih khan William Carey hi Council member hmasa ber pathum te zingah telh a ni bawk.    Kum 1807 khan Brown University of U.S.A. chuan Doctor of Divinity a hlan a,    kum 1826 khan India sawrkar chuan   zirna sikul a din zel theih nan "Grant in Aid" a pe bawk a.

Kum zabi 19-a Protestant missionary movement a lo din khan Carey chu mite hriat a lo ni a, a rawngbawlna leh Pathian tana a inpekna chuan mite rilru a khawih a, “Father of Modern Mission” tihin an ko reng a nih kha! Carey hmingthanna chuan khawvel pumpui a nghawng a, a hming chawiin leh amah hriatreng nan sikul, colleage leh university tam tak din a ni a. Chu zinga a lar zual deuhte chu:

1. William Carey Christian School (WCCS), Sydney, Germany
2. William Carey International University in Pasadena, California
3. Carey Theological College in Vancouver, British Columbia
4. Carey Baptist College in Auckland, New Zealand
5. Carey Baptist Grammar School in Melbourne, Victoria
6. Carey College in Colombo, Sri Lanka
7. William Carey University, Hattiesburg, Mississippi
8. William Carey Academy, Chittagong, Bangladesh
9. William Carey International School, Dhaka, Bangladesh te an ni.


Download Complete Biography in Mizo (PDF)
Print this post

4 comments:

  1. Correction - Matthias 28:28 a awm lo

    ReplyDelete
  2. A ziak yellow a highlight khi a chhiar theih loh ve

    ReplyDelete
  3. A ngaihnawm hlevmai.Mite hibPathian tan anva inpe nasa tak em!!!

    ReplyDelete

I ngaih dân han thawh ve rawh le....