By: Viktor Vula
U.S.A.
Mitin hian zirtur kan nei vek a, mi zirsang leh hretam apiangin zirtur leh hriatbelhtur anngah zia an hre tam mai a ni. Zirzo tawh leh hrevek a awm theih loh, zirtur kan nei vek a, zirtirtur pawh kan nei vek bawk. Inzir tawn leh inzirtir tawn vek kan ni. Amaherawhchu mihring nihphungah zirlai nih aia zirtirtu nih zawk duhna mizia kan nei lian hle a, a ngaithlatu nih ai a sawitu nih kan duh theuh. Hei hi kan mizia leh nihna kan hnawl theih loh a nih si chuan zirtirdan thiam a pawimawh ta a ni. Thihthlenga zirtur kan ni tih erawh chu hrereng bawk ila.
Zirtir (Teaching)
Zirtir tih hian awmzia tamtak a nei thei ang. Mi tamtak chuan zirtir tih hi engmah la zir lo leh hriatna neilote ah kan hmang deuh ber a, hei hi kan hriat fuh loh pawi em em mai chu a ni. Mihring tungchhova lo piang reng rengte hi Pathian anpuia siam kan nih avangin, kan piantirh atang renga hriatna neisa veka siam kan ni. Zirthei leh hrethei turin Pathianin kan mamawhte keimahni ah a dah vek a, kan rawnpian atang renga mi famkimsa veka piang kan ni. Chu mai pawh chu nilovin, zirtur leh zirchakna neia siam vek kan ni a, naupangah zirchakna a nasa leh zual. Chuvangin, zirtir tih chuan finna leh hriatna mitinin kan neih hmangthiam tura tanpui leh kawhhmuh hi a sawi tum tak chu a ni kan ti thei ang.
Zirtirtu tih hian hriatloh min hrilhhretu leh a chhanna dik pawh neivek ah ka ngai thin a, chu chuan zirtirtu chu zirlaite aia dinhmun sangah min awmtir thin. Hei hi a pawikhawp mai. Zirtirtu kan dah pawimawh chuan zirlaiin zirtirtu hnen atang an thil hriat leh thiam bak an zirchhawng thei tak tak lo. Zirtirtu chu tanpuitu, kawhhmuhtu, dawh thei, ngilnei, zaidam, zirtur ruahmantu, zirna tur buatsaihtu etc. a tur a ni a. Zirlaite aiin a in dahpawimawh zawk tur a ni lo. Zirlaite hian vawihnih/khat sawi leh hrilh hian thil an hre mai thei lova, tihluihnaa inthiamtir chi pawh a ni lo. Zawi zawia zirchho zel tur avangin, dawhtheihna a pawimawh hle. Mi kan zirtir reng reng hian hriatna neisa kan zirtir tih hriat reng tur a ni a, mi tamtak chuan zirlaite hi belruak tihkhah ngai ang mai hian kan hmu a, a pawikhawp mai.
Zirtir Dan
Mi zirtir tur chuan mahni kan inzirtir hmasak a ngai a, mi hneh tur chuan mahni kan inhneh hmasak a ngai bawk. Mite thiam tur leh hre tura kan duh hle laia kan zirtirna leh kan chetzia a inmil loh chuan kan zirtirna a hlawhchham thin ang. “Ka sawi angin awm u la, ka tih ang erawh chuan ti suh u” tih hi zirtirtu thalo berte tawngkam a ni.
Kawlramah chuan zirlaite hi kan hauvin kan hrem thin a, a pawi khawp mai. Montessori-i chuan, “naupang kan hauhva kan hrem hian an rilru salah kan siam a ti.” Kan thil zirtirte hretur leh thiamtir kan duh chuan an dinhmun hriat hmasak a ngai. An dinhmun kan hriat hnuah an mamawh chu zaidam leh dawhthei taka pek tur a ni a, chutichuan thil an zirin an thiam hma em em thin ang. An thiam theih loh leh hriattheih lohva kan hauh leh hrem hian zirlaite ah thu a sawi tam lova, an zirchhakna leh thiamchakna a ti bo va, zirtirtute huai takin an pan ngam lo va, tihsual hlau leh zirtirtu hlau reng rengin thil an zir bawk thin. Chuvangin zirlaiten an idea an hmang ngam lova, an creative lovin critical mind an nei thei lo bawk. Tihsual an hlauh avangin mi tihdiksa zawn lamah an ramtang duh thin. Bible ah, “Pate u, in fate ti tinuar suh u, chutilochuan an bei a dawng dah ang e (Kol. 3:21; Eph. 6:4). Lawmman pek leh fakchiam (fakover) pawh a tha lem lo bawk, hotute lawm hlawh leh lawmman dawn beisei vang chuahvin thil an zir thei.
Hrem chungchang hi Zofaten Bible chang kan tanchhan fuhloh deuh mai a awm a, “Naupang thunun tim suh, tiangin vaw mah la, a thi dawn si lo va” (Thu. 23:13); “Fa a lawm apiang chu a vaw thin a sin ni” (Heb. 12:6) tih te. Naupang kan zirtira an thiamtheihloh leh hriattheihloh mai avang hian kan hrem thin. Heng Bible changte hian kawng dik lova naupang an kal aichuan vuak pawh a pawi loh thu a sawina a ni a. Lehkha an thiam lo, hrethiam lo leh an nuar thin te hi kawng diklo an zawh a la ni lo. Hmawlh leh tawngkam vin tak tak lek a la hun lova, homework tih loh mai avanga reitak dawhkan chunga in dintir a la hun lo bawk. Hrem leh vuak kher ngai lova thuawih leh thiamtir hi a tha zawk lo vang maw? Tawngkam mawi leh tha hmanga thil inzirtir theih a nih lai hian tawngkam ngaihthlak nuam lo leh vin chu engahnge kan hman kher ang? In vuak, in hau, tawngkam vin leh ngaihno bei lo tak tak hman thin, in hrem, dawnkan leh thurthleng chunga in dintir, bengpawh etc. Min tihmasawn thei lo tu, chhungkua min tithentu, thenrual min tidarhtu, leh zirlaite sala min siamtute an ni. I bansan tawh ang u, a tunlai tawh lo. Ka thian pakhat chuan, “Vula hi I hmel chu a chhe lo nain, I hmel hi a tunlai lo a ni” min tia. Hmel tunlai tak neih pawh hi pawimawh ve tak chu a ni reng a ni, tunah chuan a tunlai tawh viau a nia.
Engtinnge Kan Tih Ang?
1. Zirlaite mamawh hre hmasa la pe phawt rawh
Ka naupan lai hian bawngpui zaidam tak mai kan nei a, amaherawh chu kaih kal theih miah loh a ni. Mi pahnih/thum talin kan kaiha kan vuak deuh pop pop loh chuan kan duhna ah kan hruithleng ngai lo. Vawikhat chu chi a duhzia ka hrechhuak a, chitham chuan a hmaah ka kal taa, kaih pawh ngailovin ka duh duh naah keimah chuah pawhin ka hruaithleng thei ta a ni. Ka sawitum chu, mi kan zirtir hian an mamawhna zawn hriat hmasak phawt a ngai. Chumi hnuah an duhzawng I pe thei ang a I duh duh na lam lamah I hruai thei tawh ang. Kan duhzawng leh tha tih zawng kan zirtir tluk tluk hian kan zirlaite kawngtha berah kan hruai lova, mibik tan lo chuan mahni zirtirte ai a thiamsan theih pawh a ni lo.
2. Tawngkam mawi hmang rawh
Mizotawng ah “Tawngkam thain sepui a man” tih a awm a. Tawngkam mawi leh tha hman thiam hram hram tur a ni. Ka naupan lai hian ka thian ten “Hualngo bengbal” min ti thin a. Ka beng hi a bal taktak emaw ka tia, ka thian, Hualngo ni velote beng chu ka han en a, a balhbikna ka hrehran lo, amaherawchu Hualngo chu an beng a bal min tih avangin bengbal awmin ka awm ve ta mai a. Bengbal tih hian hawihhawmna lam kan lo tlakchhamna a sawitum chu lo ni in. Tawngkam mawi leh tha hi mitin hian ngaihthlak nuam kan ti a, hmangthintu erawh chu kan la tlem. I dam em? Ka lawm e, ka hmangaih che (Inneih hnuah pawh), khawngaih in, tihpalh etc. te hi hman tam a va pawimawh tak em! Heng tawngkam tha hi kan la hmangthlema, dawngduh erawh chu kan ni vek thung si a ni, a hmang thinte inchhiar thu hriattur a la awmlo bawk. Chuvangin, mite kan duhzawng titura kan duh chuan an duhzawng ti hmasa I la, mitten kan duhzawng an ti ve mai ang. Bible ah, “Chutichuan, thil engkim miin in chunga an tiha in duh tur ang apaing chu, mi chungah pawh ti ve rawh u” (Matt. 7:12; “Chhanna nemin (tawngkam thlumin) thinur a tikiang thin a, tawng huatthlala erawh chuan thinur a chawk tho thin” a ti (Thu. 15:1). Zirlaite zirtir nan leh hipthei tur tawngkam mawi hmang thin rawh.
3. Ngaithlatu ni rawh
Kan ramah chuan zirtirtute hi a sawitu an ni a, zirlaite hi a ngaithlatute an ni mai. Engkawngah pawh nise ngaithlatu nih fo a tha. Bible ah, “Nupuite u…in pasalte hnenah intulut rawh u…. Pasalte u, in nupuite hmangaih u la, an lakah vin suh u” (Kol. 3: 18,19) tih thu kan hmu. Heng Bible changte hian hmeichhia chu mipa aia hniamzawk tanfung atan kan hmang fo thin. Hei hi a pawi khawp mai. Heng Bible changte hian hniamzawk leh sanzawkna lam a sawitum a ni lova, mipa mizia leh hmeichhe mizia, kan indawrtawn thiamna atana sawi a ni. Hmeichhe tan mipate hian hotu nih an duh fo tih hriat a thaa, mipa pawhin hmeichhiate hian hmangngaih tak leh dawhthei taka an thu ngaithlafotu an mamawh tih hriat a tha bawk. Ka sawitum tak chu, mite zirtir tur chuan ngaithlatu nih fo a tul phawt thin. Zalen takin an duh ang apiang huaitak leh zalen takin sawi sela, chumi hnuah I sawi duhzawng tuitakin anngaithla thei ang. Nupa inkarah, abikin mipa tan, I nupui thutha leh I duhzawng hrilh I duh chuan a duhzawng tuitakin ngaithla phawt la, I duh duh a hnenah I sawithei ang. Lal nih I duh chuan I nupui kha lalnuah siam hmasa la, chutiang bawkin I zirlaite I thusawi ngaithla tura I duh chuan zirtirtuah siam hmasa rawh.
4. Mi thusawi leh thuziak, tawngkam mawi tak takin faksel (comment) thin ang che
Ram changkangah chuan inzahtawnna a lian hle a, hming ringawt pawh sawisual an hlau hle thin. Kawlramah vethung chuan, hming lamsual hlauh lam nilovin, “hetiang eng hming nge a lam pawh ka lam thiam lo” an la ti zui. Kawlho mizia khian min chhimhneh si a, a pawi a ni. Zirlaite hnathawh sa tawnglam thataka faksel chu sawi loh, an duh loh zawng emaw, an tidiklo emaw a nih chuan an hrema an vaw pop pop mai thin. Engtinge zirnaah hma kan sawn theih ang? Comment pek a nih reng reng in an tihthatna ah faka chawimawi tur a ni a, an tih dik lohvah tawngkam mawi taka an tihsual leh tihdiklohna thailan thur a ni. Kan comment siam hian zirlaite hriatlohna leh thiamlohna a tih lan rual rualin, phur taka zir zel tura inchawhphurna tawngkam hman tur a ni (Etn,. Helai I tawngkam hi a mawi khawp mai, he sentence hi heti deuh hian ni se, han ti tang tang rawh hma I sawn hle a ni, I lehkha ziak atang I zir nasa tih a hriat theih etc.). Huaitak leh nel takin an thiamlohna leh hriatlohna ah inthlahrunna an nei tur a ni lo va, zak tak leh an thiam chakna bo vek tura insiam tur a ni lo bawk. Zirtirtu pawh zirlai kan nih kha! Kan ngaihdan leh hriatdan hi a dik vek bik lova, zawhna (question) zawnga kan ngaihdan vawrhchhuah thin hi thiltha tak a ni, thupek leh order anga tih tur a ni lo. Zofate zingah u zawk – nau zawk, experience nghahzawk – nghahlozawk, ka student I neih kha - I zirtir ka nih hi etc. tih tawngkamte hi hriattur a la tam, a biktakin lungawi loh changin. Faksel (comment) I thiam hram hram ang u.
Thukharna
Mihringte hi midangte tanpui tura Lalpan a duhtaka a duante kan ni. Keimahni zawn zawnah Lalpa hriatna min pe theuh va, chu chu kawiah pawh tangkaina a nei vek, a tangkai dan erawh chu a in ang lo. Kan hriatna leh talent te a in ang lova, kan hmanthiam dan ah pawh kan inthlauviau thei ang. Chuvangin kan hriatna leh finna hi hmandan thiam a pawimawh khawp mai. A chunga thu tlemte hmang khian kawng tamtakah a tanpui che ka beisei. Zirteuh ila, thiamteuh bawk ila, zirtir chhawn dan pawh thiam ang u. Pa pakhat pawh hi hmeltha a inti vak lo ni ngei tur a ni, darthlalangah a in en vang vang a, “ka hmel chu ka va inhmeh lo e aw” a ti vawng vawng mai a. Lehkha thiam viau leh zirtir thiam miahlo pawh hi inhmeh lo tak a ni. Hre teuh si zirtir thiam chuang lo I nih chuan nangma tan chuah I thiam tihna a ni a, I nuna I purpose pakhat I thlachham tihna a ni ang. A dik vek kher lo ang a, hriatve mai mai atan: “Nikhat hlim I duh chuan sangha thliar la, thlakhat hlim I duh chuan nupui nei rawh. Kumkhat hlim I duh chuan hausakna rochung la, kumkhuaa hlim I duh chuan mite tanpui thin rawh.” Chhiartu duhtak, a sawitu nilovin a ngaithlatu,ngaithlatu mai nilovin a ti tu, mi vin nilovin mi zaidam leh dawhthei, tawngkam kha nilovin tawngkam thlum, tanpuiate chuah nilovin tanpuitu nih zel I tum dawn nia!
More
Print this post
U.S.A.
Mitin hian zirtur kan nei vek a, mi zirsang leh hretam apiangin zirtur leh hriatbelhtur anngah zia an hre tam mai a ni. Zirzo tawh leh hrevek a awm theih loh, zirtur kan nei vek a, zirtirtur pawh kan nei vek bawk. Inzir tawn leh inzirtir tawn vek kan ni. Amaherawhchu mihring nihphungah zirlai nih aia zirtirtu nih zawk duhna mizia kan nei lian hle a, a ngaithlatu nih ai a sawitu nih kan duh theuh. Hei hi kan mizia leh nihna kan hnawl theih loh a nih si chuan zirtirdan thiam a pawimawh ta a ni. Thihthlenga zirtur kan ni tih erawh chu hrereng bawk ila.
Zirtir (Teaching)
Zirtir tih hian awmzia tamtak a nei thei ang. Mi tamtak chuan zirtir tih hi engmah la zir lo leh hriatna neilote ah kan hmang deuh ber a, hei hi kan hriat fuh loh pawi em em mai chu a ni. Mihring tungchhova lo piang reng rengte hi Pathian anpuia siam kan nih avangin, kan piantirh atang renga hriatna neisa veka siam kan ni. Zirthei leh hrethei turin Pathianin kan mamawhte keimahni ah a dah vek a, kan rawnpian atang renga mi famkimsa veka piang kan ni. Chu mai pawh chu nilovin, zirtur leh zirchakna neia siam vek kan ni a, naupangah zirchakna a nasa leh zual. Chuvangin, zirtir tih chuan finna leh hriatna mitinin kan neih hmangthiam tura tanpui leh kawhhmuh hi a sawi tum tak chu a ni kan ti thei ang.
Zirtirtu tih hian hriatloh min hrilhhretu leh a chhanna dik pawh neivek ah ka ngai thin a, chu chuan zirtirtu chu zirlaite aia dinhmun sangah min awmtir thin. Hei hi a pawikhawp mai. Zirtirtu kan dah pawimawh chuan zirlaiin zirtirtu hnen atang an thil hriat leh thiam bak an zirchhawng thei tak tak lo. Zirtirtu chu tanpuitu, kawhhmuhtu, dawh thei, ngilnei, zaidam, zirtur ruahmantu, zirna tur buatsaihtu etc. a tur a ni a. Zirlaite aiin a in dahpawimawh zawk tur a ni lo. Zirlaite hian vawihnih/khat sawi leh hrilh hian thil an hre mai thei lova, tihluihnaa inthiamtir chi pawh a ni lo. Zawi zawia zirchho zel tur avangin, dawhtheihna a pawimawh hle. Mi kan zirtir reng reng hian hriatna neisa kan zirtir tih hriat reng tur a ni a, mi tamtak chuan zirlaite hi belruak tihkhah ngai ang mai hian kan hmu a, a pawikhawp mai.
Zirtir Dan
Mi zirtir tur chuan mahni kan inzirtir hmasak a ngai a, mi hneh tur chuan mahni kan inhneh hmasak a ngai bawk. Mite thiam tur leh hre tura kan duh hle laia kan zirtirna leh kan chetzia a inmil loh chuan kan zirtirna a hlawhchham thin ang. “Ka sawi angin awm u la, ka tih ang erawh chuan ti suh u” tih hi zirtirtu thalo berte tawngkam a ni.
Kawlramah chuan zirlaite hi kan hauvin kan hrem thin a, a pawi khawp mai. Montessori-i chuan, “naupang kan hauhva kan hrem hian an rilru salah kan siam a ti.” Kan thil zirtirte hretur leh thiamtir kan duh chuan an dinhmun hriat hmasak a ngai. An dinhmun kan hriat hnuah an mamawh chu zaidam leh dawhthei taka pek tur a ni a, chutichuan thil an zirin an thiam hma em em thin ang. An thiam theih loh leh hriattheih lohva kan hauh leh hrem hian zirlaite ah thu a sawi tam lova, an zirchhakna leh thiamchakna a ti bo va, zirtirtute huai takin an pan ngam lo va, tihsual hlau leh zirtirtu hlau reng rengin thil an zir bawk thin. Chuvangin zirlaiten an idea an hmang ngam lova, an creative lovin critical mind an nei thei lo bawk. Tihsual an hlauh avangin mi tihdiksa zawn lamah an ramtang duh thin. Bible ah, “Pate u, in fate ti tinuar suh u, chutilochuan an bei a dawng dah ang e (Kol. 3:21; Eph. 6:4). Lawmman pek leh fakchiam (fakover) pawh a tha lem lo bawk, hotute lawm hlawh leh lawmman dawn beisei vang chuahvin thil an zir thei.
Hrem chungchang hi Zofaten Bible chang kan tanchhan fuhloh deuh mai a awm a, “Naupang thunun tim suh, tiangin vaw mah la, a thi dawn si lo va” (Thu. 23:13); “Fa a lawm apiang chu a vaw thin a sin ni” (Heb. 12:6) tih te. Naupang kan zirtira an thiamtheihloh leh hriattheihloh mai avang hian kan hrem thin. Heng Bible changte hian kawng dik lova naupang an kal aichuan vuak pawh a pawi loh thu a sawina a ni a. Lehkha an thiam lo, hrethiam lo leh an nuar thin te hi kawng diklo an zawh a la ni lo. Hmawlh leh tawngkam vin tak tak lek a la hun lova, homework tih loh mai avanga reitak dawhkan chunga in dintir a la hun lo bawk. Hrem leh vuak kher ngai lova thuawih leh thiamtir hi a tha zawk lo vang maw? Tawngkam mawi leh tha hmanga thil inzirtir theih a nih lai hian tawngkam ngaihthlak nuam lo leh vin chu engahnge kan hman kher ang? In vuak, in hau, tawngkam vin leh ngaihno bei lo tak tak hman thin, in hrem, dawnkan leh thurthleng chunga in dintir, bengpawh etc. Min tihmasawn thei lo tu, chhungkua min tithentu, thenrual min tidarhtu, leh zirlaite sala min siamtute an ni. I bansan tawh ang u, a tunlai tawh lo. Ka thian pakhat chuan, “Vula hi I hmel chu a chhe lo nain, I hmel hi a tunlai lo a ni” min tia. Hmel tunlai tak neih pawh hi pawimawh ve tak chu a ni reng a ni, tunah chuan a tunlai tawh viau a nia.
Engtinnge Kan Tih Ang?
1. Zirlaite mamawh hre hmasa la pe phawt rawh
Ka naupan lai hian bawngpui zaidam tak mai kan nei a, amaherawh chu kaih kal theih miah loh a ni. Mi pahnih/thum talin kan kaiha kan vuak deuh pop pop loh chuan kan duhna ah kan hruithleng ngai lo. Vawikhat chu chi a duhzia ka hrechhuak a, chitham chuan a hmaah ka kal taa, kaih pawh ngailovin ka duh duh naah keimah chuah pawhin ka hruaithleng thei ta a ni. Ka sawitum chu, mi kan zirtir hian an mamawhna zawn hriat hmasak phawt a ngai. Chumi hnuah an duhzawng I pe thei ang a I duh duh na lam lamah I hruai thei tawh ang. Kan duhzawng leh tha tih zawng kan zirtir tluk tluk hian kan zirlaite kawngtha berah kan hruai lova, mibik tan lo chuan mahni zirtirte ai a thiamsan theih pawh a ni lo.
2. Tawngkam mawi hmang rawh
Mizotawng ah “Tawngkam thain sepui a man” tih a awm a. Tawngkam mawi leh tha hman thiam hram hram tur a ni. Ka naupan lai hian ka thian ten “Hualngo bengbal” min ti thin a. Ka beng hi a bal taktak emaw ka tia, ka thian, Hualngo ni velote beng chu ka han en a, a balhbikna ka hrehran lo, amaherawchu Hualngo chu an beng a bal min tih avangin bengbal awmin ka awm ve ta mai a. Bengbal tih hian hawihhawmna lam kan lo tlakchhamna a sawitum chu lo ni in. Tawngkam mawi leh tha hi mitin hian ngaihthlak nuam kan ti a, hmangthintu erawh chu kan la tlem. I dam em? Ka lawm e, ka hmangaih che (Inneih hnuah pawh), khawngaih in, tihpalh etc. te hi hman tam a va pawimawh tak em! Heng tawngkam tha hi kan la hmangthlema, dawngduh erawh chu kan ni vek thung si a ni, a hmang thinte inchhiar thu hriattur a la awmlo bawk. Chuvangin, mite kan duhzawng titura kan duh chuan an duhzawng ti hmasa I la, mitten kan duhzawng an ti ve mai ang. Bible ah, “Chutichuan, thil engkim miin in chunga an tiha in duh tur ang apaing chu, mi chungah pawh ti ve rawh u” (Matt. 7:12; “Chhanna nemin (tawngkam thlumin) thinur a tikiang thin a, tawng huatthlala erawh chuan thinur a chawk tho thin” a ti (Thu. 15:1). Zirlaite zirtir nan leh hipthei tur tawngkam mawi hmang thin rawh.
3. Ngaithlatu ni rawh
Kan ramah chuan zirtirtute hi a sawitu an ni a, zirlaite hi a ngaithlatute an ni mai. Engkawngah pawh nise ngaithlatu nih fo a tha. Bible ah, “Nupuite u…in pasalte hnenah intulut rawh u…. Pasalte u, in nupuite hmangaih u la, an lakah vin suh u” (Kol. 3: 18,19) tih thu kan hmu. Heng Bible changte hian hmeichhia chu mipa aia hniamzawk tanfung atan kan hmang fo thin. Hei hi a pawi khawp mai. Heng Bible changte hian hniamzawk leh sanzawkna lam a sawitum a ni lova, mipa mizia leh hmeichhe mizia, kan indawrtawn thiamna atana sawi a ni. Hmeichhe tan mipate hian hotu nih an duh fo tih hriat a thaa, mipa pawhin hmeichhiate hian hmangngaih tak leh dawhthei taka an thu ngaithlafotu an mamawh tih hriat a tha bawk. Ka sawitum tak chu, mite zirtir tur chuan ngaithlatu nih fo a tul phawt thin. Zalen takin an duh ang apiang huaitak leh zalen takin sawi sela, chumi hnuah I sawi duhzawng tuitakin anngaithla thei ang. Nupa inkarah, abikin mipa tan, I nupui thutha leh I duhzawng hrilh I duh chuan a duhzawng tuitakin ngaithla phawt la, I duh duh a hnenah I sawithei ang. Lal nih I duh chuan I nupui kha lalnuah siam hmasa la, chutiang bawkin I zirlaite I thusawi ngaithla tura I duh chuan zirtirtuah siam hmasa rawh.
4. Mi thusawi leh thuziak, tawngkam mawi tak takin faksel (comment) thin ang che
Ram changkangah chuan inzahtawnna a lian hle a, hming ringawt pawh sawisual an hlau hle thin. Kawlramah vethung chuan, hming lamsual hlauh lam nilovin, “hetiang eng hming nge a lam pawh ka lam thiam lo” an la ti zui. Kawlho mizia khian min chhimhneh si a, a pawi a ni. Zirlaite hnathawh sa tawnglam thataka faksel chu sawi loh, an duh loh zawng emaw, an tidiklo emaw a nih chuan an hrema an vaw pop pop mai thin. Engtinge zirnaah hma kan sawn theih ang? Comment pek a nih reng reng in an tihthatna ah faka chawimawi tur a ni a, an tih dik lohvah tawngkam mawi taka an tihsual leh tihdiklohna thailan thur a ni. Kan comment siam hian zirlaite hriatlohna leh thiamlohna a tih lan rual rualin, phur taka zir zel tura inchawhphurna tawngkam hman tur a ni (Etn,. Helai I tawngkam hi a mawi khawp mai, he sentence hi heti deuh hian ni se, han ti tang tang rawh hma I sawn hle a ni, I lehkha ziak atang I zir nasa tih a hriat theih etc.). Huaitak leh nel takin an thiamlohna leh hriatlohna ah inthlahrunna an nei tur a ni lo va, zak tak leh an thiam chakna bo vek tura insiam tur a ni lo bawk. Zirtirtu pawh zirlai kan nih kha! Kan ngaihdan leh hriatdan hi a dik vek bik lova, zawhna (question) zawnga kan ngaihdan vawrhchhuah thin hi thiltha tak a ni, thupek leh order anga tih tur a ni lo. Zofate zingah u zawk – nau zawk, experience nghahzawk – nghahlozawk, ka student I neih kha - I zirtir ka nih hi etc. tih tawngkamte hi hriattur a la tam, a biktakin lungawi loh changin. Faksel (comment) I thiam hram hram ang u.
Thukharna
Mihringte hi midangte tanpui tura Lalpan a duhtaka a duante kan ni. Keimahni zawn zawnah Lalpa hriatna min pe theuh va, chu chu kawiah pawh tangkaina a nei vek, a tangkai dan erawh chu a in ang lo. Kan hriatna leh talent te a in ang lova, kan hmanthiam dan ah pawh kan inthlauviau thei ang. Chuvangin kan hriatna leh finna hi hmandan thiam a pawimawh khawp mai. A chunga thu tlemte hmang khian kawng tamtakah a tanpui che ka beisei. Zirteuh ila, thiamteuh bawk ila, zirtir chhawn dan pawh thiam ang u. Pa pakhat pawh hi hmeltha a inti vak lo ni ngei tur a ni, darthlalangah a in en vang vang a, “ka hmel chu ka va inhmeh lo e aw” a ti vawng vawng mai a. Lehkha thiam viau leh zirtir thiam miahlo pawh hi inhmeh lo tak a ni. Hre teuh si zirtir thiam chuang lo I nih chuan nangma tan chuah I thiam tihna a ni a, I nuna I purpose pakhat I thlachham tihna a ni ang. A dik vek kher lo ang a, hriatve mai mai atan: “Nikhat hlim I duh chuan sangha thliar la, thlakhat hlim I duh chuan nupui nei rawh. Kumkhat hlim I duh chuan hausakna rochung la, kumkhuaa hlim I duh chuan mite tanpui thin rawh.” Chhiartu duhtak, a sawitu nilovin a ngaithlatu,ngaithlatu mai nilovin a ti tu, mi vin nilovin mi zaidam leh dawhthei, tawngkam kha nilovin tawngkam thlum, tanpuiate chuah nilovin tanpuitu nih zel I tum dawn nia!
More
No comments:
Post a Comment
I ngaih dân han thawh ve rawh le....